انرژی الکتریکی، اصلی‌ترین انرژی مورد استفاده بشر است. این انرژی در کنار تمامی فوایدش، خطرناک نیز هست؛ بنابراین باید اقدامات ایمنی برای حفاظت از افراد در برابر برق‌گرفتگی انجام شود. به این اقدامات حفاظت الکتریکی می‌گویند.
برق‌گرفتگی مشکلی است که می‌تواند به انسان‌ها، حیوانات، تجهیزات برقی، مولدها، دستگاه‌های الکترونیکی، مصرف‌کننده و دیگر موارد، صدمات زیادی وارد کند. اهمیت این موضوع سبب شده تا استانداردهای حفاظتی تابلو برق صنعتی و تجهیزات آن، نیازمند توجهی ویژه باشند. اگر به آشنایی با حفاظت الکتریکی در تابلو برق و شرایط آن علاقه‌مندید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
معرفی مهم‌ترین تجهیزات برای حفاظت الکتریکی در تابلو برق
به دلیل اهمیت تابلو برق، تجهیزاتی مخصوص با هدف محافظت از آن تولید و روانه بازار شده است. حضور داشتن یا نداشتن این قطعات به همراه کیفیت ساخت و نوعشان، تاثیری مستقیم بر قیمت تابلو برق‌های ساختمانی و صنعتی خواهد گذاشت. در ادامه شما را با معروف‌ترین و مهم‌ترین تجهیزات حفاظت الکتریکی تابلو برق، آشنا می‌کنیم.
کنترل فاز
کنترل فاز به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظت الکتریکی شناخته می‌شود. هدف اصلی وجود این قطعه، حفاظت از مدار در برابر اختلافات پتانسیل بالا و اختلاف میان فازهای ولتاژ یکدیگر است. محل نصب کنترل فاز، پیش از کنتاکتور قرار دارد. اگر به هر دلیلی سطح ولتاژ، 220 ولتاژ بالاتر یا پایین‌تر از حد از پیش تعیین شده باشد، رله کنترل فاز، اقدام می‌کند. تغذیه‌های موجود روی سطح رله تغییر وضعیت داده و از مدار فرمان و تابلو برق، محافظت می‌کنند.
بی متال
بی متال یکی دیگر از تجهیزات اصلی است که وظیفه محافظت از تابلو برق را بر عهده دارد. این قطعه به صورت سری در مدار قرار گرفته و از موتورها محافظت می‌کند. جالب است بدانید که بی متال در تمامی تابلوهای برق وجود دارد. این قطعه از طریق وصل شدن دو تکه فلز از جنس متفاوت با ضریب انبساط مختلف، ساخته خواهد شد. در حقیقت این دوقطعه فلز به وسیله حرارت ذوب و در نهایت به یکدیگر پرس می‌شوند؛ بنابراین به شکل قطعه‌ای یک تکه دیده خواهند شد.
زمانی که به دلیل عبور جریان اضافه بار، حرارت بالا می‌رود، قسمت هادی بی متال به طور خودکار به سمت فلزی که انبساط کم‌تری دارد، خم می‌شود. این قطعه در زمان سرد شدن، دوباره به حالت عادی خود باز خواهد گشت. برای بکارگیری بی متال در مدار فرمان، دو کنتاک روی آن قرار دارد. از طرفی نباید از سه تیغه کنتاک قدرت که برای کمک به عبور جریان سه فاز روی این قطعه تعبیه شده، غافل شد.
بریکر
بریکرها در انواع مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شوند. از جمله انواع این محصول می‌توان به کلیدهای مینیاتوری، کلیدهای محافظ جان، کلیدهای اتوماتیک، کلیدهای حرارتی، راه‌اندازهای موتور و کلیدهای هوایی، اشاره کرد. جالب است بدانید که رله کنترل بار نیز در دسته این تجهیزات محافظت الکتریکی تابلو برق قرار می‌گیرد.
اینترلاک مکانیکی
انواع اینترلاک‌های مکانیکی و الکتریکی برای حفاظت از تابلوهای برق استفاده می‌شوند. در میان دو کنتاکتور از یک اینترلاک کنتاکتور استفاده می‌شود تا مانع قطع و وصل شدن دو کنتاکتور با یکدیگر را بگیرد. این یک قطعه مکانیکی است که سبب می‌شود در زمان وصل بودن یکی از کنتاکتورها، دیگری قادر نباشد تا وارد مدار شود.
اینترلاک الکتریکی
حضور اینترلاک الکتریکی در مدار فرمان برای محافظت از تابلو برق، کاملاً مهم و ضروری است. این قطعه از کنتاکت‌های فرمانبر کمک گرفته و روی قطعه‌های برقی، ایجاد خواهد شد. در صورت بکارگیری یک نقشه مدار فرمان استاندارد و کامل، قادر خواهید بود تا از تابلو برق در برابر انواع خطرات ممکن، محافظت نمایید.
به عنوان مثال می‌توانیم به استفاده از کنتاکت بسته کنتاکتور، در مسیر یک تغذیه بوبین کنتاکتور دیگر اشاره کنیم. این امر باعث خواهد شد که کنتاکتورها با یکدیگر اینترلاک شوند و از ورود همزمان آن‌ها به مدار جلوگیری شود. به عبارت دیگر، در زمان حضور یکی از کنتاکتورها در مدار، کنتاکتور دیگر قادر به اتصال به مدار نخواهد بود.
مشخصات فنی تابلو برق حفاظت کامل
یک تابلو برق حفاظت کامل، علاوه بر افزایش عمر تجهیزات برقی سبب می‌شود تا دیگر هیچ نگرانی از بابت امنیت و حفاظت الکتریکی نداشته باشید. از جمله مشخصات فنی یک تابلو برق حفاظت کامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- ولتاژ نامی: 400 ولت
- ولتاژ تغذیه (کنترل): 12 تا 220
- فرکانس: 50 هرتز
- دارای استاندارد: IEC 439
- قابلیت نصب PLC
- درجه حفاظت: از IP40 تا IP54 مطابق استاندارد IEC 529
- نمایش خطاها در قسمت‌های متفاوت
- ثبت و اندازه‌گیری پارامترهایی نظیر ولتاژ، توان، جریان و غیره
- امکان باز و بسته کردن کلیدها از روی در تابلو برق حفاظت کامل یا از فاصله‌ای دور.
- محافظت از فیدر ورودی (فیدر ورودی به معنی مجموعه‌ای از تجهیزات است که ترانس یا خطوط را به شینه منتقل می‌کنند.)
- نمایش اجزای تشکیل دهنده در تابلو برق
- در تابلو برق حفاظت کامل می‌توان انرژی مصرفی را کنترل و مدیریت نمود.
سیستم های حفاظتی تابلو برق
سیستم‌های حفاظتی تابلو برق، هدفی مشابه حفاظت الکتریکی دارند و به منظور جلوگیری از حوادث ناگوار به وجود آمده‌اند. از این سیستم‌های حفاظتی به منظور افزایش و حفظ پایداری سیستم برق‌رسانی نیز استفاده می‌شوند. از جمله سیستم‌های حفاظتی تابلو برق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- حفاظت الکتریکی توسط سیم زمین (ارتینگ)
- حفاظت از طریق ولتاژ کم
- حفاظت توسط ترانسفورماتور ایزوله
- سیستم‌های حفاظتی تابلو برق توسط عایق کاری
- سیستم حفاظت کاتدیک
سخن پایانی
در این مطلب سعی شد تا اطلاعاتی در رابطه با تجهیزات حفاظت الکتریکی تابلو برق و مفهوم این عبارت، در اختیار شما عزیزان قرار بگیرد. این مبحث بسیار گسترده است و نیاز به مقالاتی گسترده‌تر دارد. در صورتی که پس از مطالعه آن به پاسخ پرسش‌های خود نرسیدید، با کارشناسان آسیا تابلو تماس حاصل نمایید.