باس بار قطعه‌ای بسیار کارآمد در تابلو برق است که انرژی الکتریکی را به عنوان رسانا جمع‌آوری کرده و انتقال می‌دهد. باس بار در تابلو برق حجم محفظه مورد استفاده را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. به همین دلیل با استفاده از آن تجهیزات و قطعات بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
باس بار که با عنوان شینه هم شناخته می‌شود در انواع و شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند. همچنین به کارگیری آن در تابلو برق مزایای بسیار زیادی دارد به طوریکه علاوه بر کارایی بالا، باعث کاهش هزینه‌ها هم می‌شود.
باس بار تابلو برق چیست؟
در تابلوهای برق برای اتصال تجهیزات و قطعات قدرت به یکدیگر از شینه‌های آلومینیومی یا مسی استفاده می‌کنند که تحت عنوان باس بار یا شینه شناخته می‌شوند. البته این شینه‌ها معمولا روکش ندارند و عایق بودن آنها از طریق مقره‌های مختلف صورت می‌گیرد. همچنین برای پوشش آنها ممکن است از رنگ یا روکش‌های حرارتی استفاده کنند.
معمولا تعداد باس بارها در تابلو برق بر اساس تعداد توزیع نول یا فازها تعیین می‌شود. برای مثال در سطح توزیع فشار ضعیف، ۵ شینه برای ۳ فاز یک ارت و یک نول به کار گرفته می‌شود؛ بنابراین در خرید تابلو برق ساختمانی توجه به این نکته ضروری است. برای محاسبه سطح مقطع باس بار از میزان جریان، استقامت مکانیکی، سطح اتصال کوتاه و … استفاده می‌کنند. همچنین در تابلو برق‌های اصلی ممکن است تعداد شینه یا باس بارها بیش از یک عدد باشد.
آشنایی با کاربردهای مهم باس بار تابلو برق
همانطور که می‌دانید معمولا از تابلو برق برای دریافت انرژی و توزیع آن بین بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند. این جریان باید از بخش‌های مختلف این تابلو عبور کرده و به قسمت مورد نظر برسد. همچنین بر اساس تعداد و قدرت تجهیزات به کار رفته در تابلو برق، تعداد و نحوه اتصال آنها به یکدیگر را تعیین می کنند.
استفاده از باس بار یا شینه در تابلو برق کارایی زیادی دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:
- باس بارها که نوعی هادی محسوب می‌شوند قابلیت عبور دادن جریان‌های بسیار بزرگ را از خود دارند.
- انشعاب گیری را به صورت ساده و بسیار سریع انجام می‌دهند.
- در مدل‌های مختلف و متنوعی ساخته می‌شوند که استقامت مکانیکی و الکتریکی بالایی هم دارند.
طراحی و ساخت باس بار یا شینه تابلو برق
باس بار تابلو برق به صورت کلی درون سوئیچ گیرها هستند و در فضای آزاد قابلیت نصب دارند. البته به شینه‌های نصب شده در فضای آزاد باسداکت گفته می‌شود. همچنین طراحی و تولید این باس بارها بستگی به تعداد تجهیزات و نوع تابلو دارد.
معمولا ساخت شینه یا باس بار اگر سفارشی باشد، کار پیچیده و زمان‌بری خواهد بود و به مهارت بالایی نیاز دارد. برای طراحی آنها ابتدا باید سطح مقطع و تعداد باس بارها مشخص شود. به همین منظور باید اطلاعات دقیق و جامعی از قدرت اتصال کوتاه و جریان برق وجود داشته باشد.
همچنین محل قرارگیری شینه باید تعیین شود و برش آنها در قطعات مناسب صورت بگیرد. بعد از این مرحله نوبت به سوراخ‌کاری و خم‌کردن شینه می‌رسد. این کار را برای اتصال راحت به تجهیزات انجام می‌دهند. البته بعد از ساخت این باس بارها، استفاده از رنگ و روکش حرارتی برای آنها مانعی ندارد.
سیستم باس بار و حذف پیچیدگی‌ها
برای حذف بسیاری از پیچیدگی‌ها در باس بار تابلو برق از شینه‌های آماده استفاده می‌شود. این شینه‌ها که تحت عنوان سیستم باس بار نیز معرفی می‌شوند، لوازم و تجهیزات جانبی بسیار زیادی دارند. در این سیستم‌ها باس بار و تجهیزات جانبی به صورت ماژولار و در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند.
اگر باس بار در بخش بالایی تابلو قرار بگیرد، ابعاد کلی آن افزایش پیدا می‌کند. با بیشتر شدن ابعاد و فضای کلی نصب تجهیزات، محل قرارگیری آن هم بزرگ‌تر شده و به تبع آن هزینه‌های پروژه هم بیشتر می‌شود. همچنین طراحی این سیستم‌ها به گونه‌ای است که قطعات به راحتی روی آن قرار می‌گیرند.
سیستم‌های باس بار به صورت دو پل، سه پل، چهار پل و در انواع مختلف تا چند هزار آمپری قابلیت اجرا دارند. همچنین این سیستم‌ها هم به صورت سفارشی و هم پیش ساخته موجود هستند. معمولا در مدل‌های پیش ساخته آن مقره، کاورها و شینه‌ها به طور یکپارچه و در ابعاد مختلف ارائه می‌شوند. به همین دلیل برای خرید تابلو برق صنعتی یا ساختمانی باید به طراحی این سیستم‌ها توجه کنید.
استفاده از باس بار تابلو برق چه مزایایی دارد؟
یکی از مزایای مهم شینه یا باس بار، نصب راحت و سریع آن است. همچنین با استفاده از این سیستم حجم تابلو برق کاهش یافته و تجهیزات بیشتری داخل محفظه قرار می‌گیرد. البته باس بار مزایای دیگری هم دارد که در زیر به آن ها اشاره می‌کنیم:
- حذف سیم‌کشی قدرت در تابلو برق
- کاهش نسبی هزینه‌ها
- ایجاد گرمای کمتر از جریان انتقال برق
- زمان کم مونتاژ و نصب آن
- جلوگیری از سوراخ‌کاری با استفاده از گیره فنری و پیچ برای اتصالات تجهیزات الکتریکی
- کارایی و صرفه اقتصادی بیشتر
- حذف کلیدها و کنتاکتورهای اضافه در تابلو برق
بررسی مشخصات باس بار
معمولا باس بار تابلو برق در انواع مختلفی ساخته می‌شود. نوع رشته‌ای آنها که از جنس آلومینیوم و مس است به عنوان هادی جریان برق عمل کرده و در تبدیل انرژی الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این باس بارها یا شینه‌ها در شکل بدون پوشش و با پوشش PVC طراحی و تولید می‌شوند. ظرفیت آنها بسته به کاربرد از 50 تا 6000 آمپر متغیر است.
جمع‌بندی
همانطور که در این مطلب اشاره شد، استفاده از باس بار تابلو برق باعث کاهش حجم تجهیزات به کار رفته در محفظه می‌شود. همچنین از نظر اقتصادی بسیار به صرفه بوده و باعث افزایش کارایی تابلو هم می‌شود. البته ذکر این نکته ضروری است که انتخاب نوع باس بار باید با ولتاژ ساختمان مدنظر در تناسب باشد.
وجود باس بار یا شینه در کارایی تابلو برق بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل گروه صنعتی پرشین تکنیک با هدف پاسخگویی به نیازهای فنی واحدهای صنعتی و ساختمانی در زمینه‌های تامین، طراحی، ساخت و اجرای پروژه‌های برقی با بهره‌گیری از بهترین متخصصان و مهندسین این حوزه اقدام به فعالیت کرده است. آسیا تابلو