استانداردهای تابلوهای برق به چند دسته تقسیم می‌شوند که یکی از این دسته‌ها استاندارد محیطی تابلو برق است. این گروه از استانداردهای تابلوهای برق نیز جایگاه ویژه‌ای در حفظ شرایط استاندارد تابلو برق صنعتی دارند. شرایط محیطی که تابلو برق در آن نصب خواهد شد، تأثیر مهمی در نحوهٔ طراحی و بهره‌برداری از تابلو برق دارد.
در این مطلب، شرایط محیطی را توضیح می‌دهیم و جزئیات استاندارد محیطی تابلو برق را بررسی می کنیم.
عوامل محیطی تاثیر گذار بر تابلو برق
هرگونه عوامل محیطی و شرایط آب و هوایی که امکان دارد روی عملکرد تابلو برق صنعتی اثرگذار باشند، جزء شرایط محیطی محسوب می‌شوند.
- درجه حرارت محیط
- رطوبت نسبی محیط
- آلودگی هوا
- ارتفاع از سطح دریا
- خوردگی
استاندارد IEC ۶1۴۳۹ – IEC ۶۰۴۳۹
طبق استاندارد IEC ۶۰۴۳۹ – ۱، تابلوی فشار ضعیف ترکیبی از یک یا چند وسیله قطع و وصل فشار ضعیف همراه با تجهیزات کنترلی، اندازه گیری، نشانگر، حفاظتی، تنظیم کننده و… مربوط به خود که به نحوی کامل نصب و سوار شده و کلیه اتصالات الکتریکی و مکانیکی داخلی و قطعات ساختمانی را شامل گردد.
مجموعه‌ای که تحت این استاندارد است باید دارای شرایط محیطی استاندارد به شرح ذیل باشد:
- محیط سربسته : مقدار متوسط درجه گرمای هوا در یک مدت زمان ۲۴ ساعته باید بصورت نرمال بیشتر از ۳۵ درجه سانتی گراد نشود. ماکزیمم گرمای مجاز ۴۰ درجه و مینیمم دمای مجاز بایستی ۵ – درجه سانتی گراد باشد.
- محیط سرباز :مقدار متوسط درجه گرمای هوا در یک مدت زمان ۲۴ ساعته باید بصورت نرمال بیشتر از ۳۵ درجه سانتی گراد نشود. ماکزیمم گرمای مجاز ۴۰ درجه و مینیمم دمای مجاز در آب و هوای معتدل میانه رو ۲۵ – و در آب و هوای سرد شمالی ۵۰ – درجه سانتی گراد میباشد.
- رطوبت هوا برای نصب در فضای Indoor : در هوای پاک که رطوبت نسبی است رطوبت هوا نباید در حداکثر دما که ۴۰ درجه است بیشتر از ۵۰ % باشد، اما رطوبت میتواند دردرجه هوای کمتر بیشتر باشد مثلا” رطوبت ۹۰ % در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد باشد.
- رطوبت هوا برای نصب در فضای Outdoor : رطوبت میتواند بیشتر از ۱۰۰ % باشد، اما در ماکزیمم درجه حرارت ۲۵ درجه سانتی گراد.
- درجه آلودگی : در چهار درجه تقسیم بندی میشود:
درجه ۱ : آلودگی هادی وجود ندارد یا آلودگی از نوع خشک میباشد.
درجه ۲ : آلودگی از نوع خشک میباشد که با رطوبت به نوع هادی تبدیل میشود (رسانا می شود).
درجه ۳ : آلودگی از نوع هادی و به شکل موقتی وجود دارد.
درجه ۴ : آلودگی از نوع هادی و به شکل دایمی وجود دارد.
طبق استاندارد سوئیچگیرهای فشار ضعیف که برای کاربردهای صنعتی استفاده میگردند در سطح آلودگی درجه سه طراحی میگردند.
- ارتفاع از سطح دریا : ارتفاع از سطح دریا نباید بیشتر از ۲۰۰۰m باشد. افزایش ارتفاع از سطح دریا دو تاثیر مهم در تجهیزات الکتریکال فشار ضعیف دارد، منجر به رقیق شدن هوا میگردد و در نتیجه سبب کاهش انتقال حرارت ار تاسیسات الکتریکی خواهد شد و دیگری کاهش چگالی یا رقیق شدن هوا منجر به کاهش دی الکتریک هوا میگردد که احتمال شکست عایقی را افزایش می دهد.
استاندارد IEC ۶۰۶۹۴
طبق استاندارد IEC ۶۰۶۹۴ جهت تابلو فشار متوسط شرایط محیطی استاندارد به شرح ذیل می باشد:
- دمای محیط برای نصب در فضای Indoor :مقدار متوسط درجه گرمای هوا در یک مدت زمان ۲۴ ساعته باید بصورت نرمال بیشتر از ۳۵ درجه سانتی گراد نشود. ماکزیمم گرمای مجاز ۴۰ درجه و مینیمم دمای مجاز در سه کلاس، ۵ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۵ – داخلی، ۱۵ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۱۵ – داخلی، ۲۵ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۲۵ -داخلی میباشد.
- دمای محیط برای نصب در فضای Outdoor : مقدار متوسط درجه گرمای هوا در یک مدت زمان ۲۴ ساعته باید بصورت نرمال بیشتر از ۳۵ درجه سانتی گراد نشود. ماکزیمم گرمای مجاز ۴۰ درجه و مینیمم دمای مجاز در سه کلاس، ۱۰ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۱۰ – خارجی، ۲۵ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۲۵ – خارجی، ۴۰ – درجه سانتی گراد برای کلاس ۴۰ – خارجی میباشد.
- رطوبت هوا برای نصب در فضای Indoor : رطوبت هوا در مدت ۲۴ ساعت نباید بیشتر از ۹۵ % باشد. همچنین رطوبت در مدت ۱ ماه نباید بیشتر از ۹۰ % باشد.
- درجه آلودگی هوا: برای نصب در فضای داخلی indoor، هوای اطراف نباید با گرد و خاک، ترکیب مواد فاسد کننده یا خورنده و همچنین قابل اشتعال همراه باشد، اما برای نصب در فضای خارجی outdoor آلودگی هوا نباید از آلودگی سطح ll بیشتر باشد (مطابق با IEC۸۱۵)
- ارتفاع از سطح دریا : ارتفاع از سطح دریا نباید بیشتر از ۱۰۰۰m باشد.
راه مقابله با رطوبت در تابلو برق
موثرترین و ساده‌ترین راه مقابله با رطوبت در تابلو برق استفاده از هیترهای ضد رطوبت در تابلو است. این هیترها Anti-condensation heater نام دارند. در صورتی که رطوبت در داخل تابلو افزایش پیدا کند، هیترها روشن می‌شوند و پس از کاهش رطوبت دوباره به حالت خاموش باز میگردند.
اهمیت خوردگی در استاندارد محیطی تابلو برق
خورگی نامی است که بر روی یک فرآیند شیمیایی گذاشته شده است. این فرآیند شیمیایی پیچیده در محیط‌هایی پیش می‌آید که تابلوهای برق در معرض مواد شیمیایی خورنده قرار گرفته باشند.
در صورتی که تابلوهای برق قرار گرفته در این محیط‌ها دارای پوشش مناسبی نباشند، به زودی گرفتار مشکلات ناشی از خوردگی می‌شوند.
خوردگی باعث از بین رفتن تدریجی محافظ‌ها و پوشش تابلو میشود. آلودگی‌های اسیدی و آلودگی‌های نمکی یا آب دریا مثال‌هایی بسیار پرتکرار هستند که به خوردگی تابلو برق می‌انجامند. این موضوع ابعاد گسترده‌تری هم دارد که فرصت برای توضیح همه آن‌ها نیست.
اهمیت نور خورشید در استاندارد محیطی تابلو برق
از آن جا که نور خورشید حاوی اشعه‌ی بسیار مضر UV است، تابش مداوم آن به تدریج پوشش تابلوهای برق را تخریب می‌کند. به همین دلیل هنگام انتخاب جنس بدنه باید به این مورد دقت شود. برای برطرف کردن مشکلات ناشی از تابش آفتاب، پیشنهاد میشود که از تابلوهایی از جنس فایبر گلاس و با تابل‌هایی از جنس ورقه‌های آهنی که دارای پوشش‌های مناسبی هستند، استفاده شود. البته لازم به ذکر است که مشکلات اثر تابش خوردشید در تابلوهای برق تنها در محیط‌های باز مطرح میشود.
جمع بندی
استانداردهای محیطی بخش مهمی از استانداردهای تابلوی برق هستند. برای فراهم نمودن شرایط استاندارد محیطی به شکل کامل باید همه عوامل محیطی را در نظر گرفت و سپس با توجه به این مجموعه اقدام به طراحی و ساخت تابلوهای برق مناسب آن محیط کرد. آسیا تابلو