همانطور که میدانید کنتاکتور یک کلید الکتریکی است که قادر به کنترل جریان الکتریکی و قطع و وصل کردن مدار خواهد بود. کنتاکتور و کلید برق از تجهیزات اصلی و کاربردی در تابلو برق صنعتی به شمار میروند و در واقع وسیله محافظتی هستند که برای جداسازی و قطع جریان بار زمانی که در سیستم خطا ایجاد شده در منبع تغذیه و مدار کاربرد خواهد داشت. در این مطلب قصد داریم تفاوتهای میان کنتاکتور و کلید برق را بیان کنیم.
آشنایی با کنتاکتور
کنتاکتور از جمله تجهیزات پرکاربرد است که در تاسیسات برقی و تابلو برق ساختمانی مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع این ابزار یک دستگاه کلید زن الکتریکی است که برای خاموش و روشن کردن مدار الکتریکی طراحی و کاربرد دارد. کنتاکتور معمولا در دستگاههایی که از ظرفیت بالا برای تحمل جریان برخوردار هستند نصب خواهد شد. کنتاکتورها دارای چندین کنتاکت هستند و به دلیل این که در باز و بسته شدن سریع عمل میکنند، باعث تحمل بارهای بزرگتر در کنتاکتور خواهد شد.
نحوه عملکرد این دستگاه بسیار ساده بوده و کار اصلی آن قطع و وصل کردن مدار الکتریکی است. این عملکرد به این صورت خواهد بود که در مرحله اول یک جریان الکتریکی از آن عبور میکند؛ سپس در کنتاکتور یک میدان مغناطیسی ایجاد شده و آرمیچر به سمت سیم چین یا بوبین کشیده خواهد شد و در نهایت یک قوس الکتریکی ایجاد میکند و به واسطه کنتاکت جریان الکتریکی در دستگاه که کنتاکتور در آن قرار میگیرد، هدایت میشود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد کنتاکتور می توانید مقاله ” کنتاکتور چیست؟ ” را مطالعه نمائید.
موارد استفاده از کنتاکتور
با توجه به ویژگیها و عملکرد مناسب این وسیله، از آن در صنایع و موارد مختلف استفاده خواهد شد و برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
- از کنتاکتور در آزمایشهای نیمه رسانا و صنایع تولید فرایند و برای کنترل موتورهای الکتریکی، بانکهای خازنی و تجهیزات نورپردازی استفاده میشود.
- برای ایجاد تعامل بین دو فاز هوا و مایع از کنتاکتور استفاده خواهد شد.
- کنتاکتور جهت راهاندازی موتور آسنکرون بدون ترمز جریان مخالف یا با ترمز جریان مخالف مورد استفاده خواهد بود.
- به منظور راه انداختن موتور شنت نیز کنتاکتور مورد استفاده قرار میگیرد.
- برای راه اندازی موتورهای سری نیز به کنتاکتور نیاز خواهد بود.
آشنایی با کلید برق
بعد از آشنایی با کنتاکتور لازم است که با مدارشکن نیز آشنا شوید؛ قطعا همه شما با کلید برق آشنایی دارید در واقع کلید برق یا به نوعی بریکرهای برق برای قطع و وصل کردن مدار به صورت اتوماتیک و محافظت از تجهیزات کاربرد دارند. این وسیله میتواند در برابر آسیبهای احتمالی از جمله اتصالات کوتاه، اضافه بار یا اضافه جریان محافظت کند. لازم به ذکر است کار اصلی این مدارشکنها شناسایی خطا و بلافاصله قطع جریان مدار خواهد بود. البته علاوه بر موارد ذکر شده کاربردهای دیگری نیز دارد که میتوان به ایجاد ارتباط بین ترانسفور آماتورها، مصرفکنندهها و خطوط انتقال انرژی اشاره کرد.
کلید برق در انواع مختلف موجود هستند که هر کدام با توجه به ولتاژ، ساختار یا قطعات مورد استفاده کاربرد متفاوت خواهند داشت. برخی از انواع این تجهیز شامل موارد زیر میشوند:
- بریکر روغنی
- بریکر حالت جامد
- مدارشکن مغناطیسی هیدرولیک
- مدارشکن حرارتی مغناطیسی
- مدارشکن هوایی و هوای فشرده
مقاله مرتبط : با انواع کلید در تابلو برق بیشتر آشنا شوید
نکات مهم هنگام استفاده از کلید برق یا بریکرها
کلید برق یا همان بریکرها از جمله قطعات الکتریکی به شمار میروند که با جریان مستقیم برق ارتباط دارند؛ از این رو احتمال خطر برق گرفتگی در آن وجود دارد پس هنگام استفاده از آن برخی نکات را باید مدنظر داشته باشید. نکات و موارد مهمی که باید رعایت کنید عبارتند از:
- در صورت مشاهده هر گونه آسیبدیدگی در این تجهیزات باید در اسرع وقت و با دقت کامل تعمیر یا جایگزین شود.
- مدار الکتریکی و تمام اجزای آن از هر گونه رطوبت و محیط خیس دور نگه دارید.
- هنگام کار با تجهیزات الکتریکی و بریکرها از لباس آویزان و گشاد مثل کراوات استفاده نشود.
- هنگام استفاده از مواد رسانا به شدت توجه داشته باشید.
- تنها افراد متخصص و مسئولین حق کار با آن را دارند.
- به هیچ عنوان مواد قابل انشعاب را در اطراف آن قرار ندهید.
- از قرار دادن تجهیزات در محیط خیلی گرم یا خیلی سرد خودداری کنید.
- در صورتی که دست شما خیس است نباید با بریکرها تماس داشته باشید.
تفاوت های کنتاکتور و کلید برق
گاهی برخی افراد که هیچ اطلاعی از برق و تجهیزات مربوط به آن ندارند دو اصطلاح کنتاکتور و کلید برق را یکی میدانند. اما افرادی که با تابلو برق یا صنعت برق تا حدودی آشنایی دارند، میدانند که این دو دارای عملکرد و تفاوتهای واضح و روشنی هستند. از تفاوتهایی که بین کنتاکتور و کلید برق وجود دارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنتاکتورها هنگام قطع و اتصال کنتاکتها به هیچ وجه سایش مکانیکی ایجاد نمیکنند؛ به همین دلیل عمر مکانیکی آنها نسبت به کلیدهای برق بیشتر خواهد بود.
- کنتاکتور به عنوان یک کلید ساده در مدار عمل میکند؛ در حالی که کلید برق به منظور محافظت از سیستم مورد استفاده قرار میگیرد.
- کلید برق یا همان قطعکننده مدار، زمانی که در سیستم خطا رخ میدهد فعال میشود؛ اما کنتاکتورها همواره فعال و در سیستم کار میکنند.
- در کنتاکتور هیچ گونه سیستمی به عنوان حسگر ولتاژ الکتریکی وجود نخواهد داشت؛ در حالی که در کلید برق قطعات سنجشی به منظور جریان و ولتاژ قرار دارد.
- در کنتاکتورها مکانیزم عملکردی برای برطرف کردن قوس وجود ندارد، ولی در کلید برق مکانیزمها و امکانات مختلف برای دفع این قوس الکتریکی وجود خواهد داشت.
- کنتاکتورها برای اتوماسیون طراحی نشدهاند اما کلید برق به همین منظور طراحی میشوند.
- تفاوت دیگر در این است که در سیستمهایی که از کنتاکتور استفاده میکنند، احتمال ایجاد جرقه بسیار بالاست. اما در قطعکنندههای مدار چنین مسئلهای وجود نخواهد داشت.
سخن پایانی
همانطور که میدانید در صنعت برق از تجهیزات و ابزار مختلف استفاده میشود که یکی از مهمترین و کاربردیترین آنها کنتاکتور و کلیدهای برق هستند و معمولا در تابلو برق صنعتی یا ساختمانی کاربرد فراوان دارند. این تجهیزات از ویژگیها و البته تفاوتهای زیادی برخوردار هستند که به برخی از آنها اشاره کردیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تابلو برق و تجهیزات آن میتوانید با کارشناسان آسیا تابلو ارتباط برقرار کنید.